Essay on Makar Sankranti in Sanskrit | मकर संक्रांति पर संस्कृत में निबंध

This is an essay on Makar Sankranti in Sanskrit with translation in English and Hindi

मकर संक्रांति पर संस्कृत में निबंध

This essay can be referenced by school students and Sanskrit learners.

Essay on Makar Sankranti in Sanskrit

मकरसङ्क्रमणोत्सवः / मकरसङ्क्रान्तिः

भारते नैके उत्सवाः सन्ति। तेषु एकः लोकप्रियः उत्सवः मकरसङ्क्रमणोत्सवः। एषः उत्सवः प्रतिवर्षं जानेवारीमासस्य चतुर्दशे दिनाङ्के भवति। यस्मिन् समये सूर्यः मकरराशौ प्रविशति, सः समयः मकरसङ्क्रमणम्। उत्तरायणकालः मकरसङ्क्रमणात् प्रारभते। अतः एषः उत्सवः अतीव मङ्गलमयः।

एषः उत्सवः सम्पूर्णे भारते आन्दददायकः। सर्वे जनाः एतं उत्सवं केनचन प्रकारेण आचरन्ति। भारतस्य बहुषु राज्येषु अस्य उत्सवस्य ’मकरसङ्क्रान्तिः’ अथवा ‘मकरसङ्क्रमणम्’ इति नाम​। तमिळनाडुराज्ये ‘पोंगल’ इति उत्सवस्य नाम​। ‘लोहरी’ इति पंजाबराज्ये आदिराज्येषु च उत्सवस्य नाम​।

उत्सवस्य दिने सर्वे जनाः तिलगुडं प्रयच्छन्ति। तदा “तिलगुडं गृह्णातु मधुरं च वदन्तु” इति ते कथयन्ति। तिलगुडखाद्यानि स्नेहस्य माधुर्यस्य च प्रतीकानि। शीतकाले तिलगुडखाद्यानि शरीरस्य स्वास्थ्याय लाभपूर्णानि। अतः मकरसङ्क्रमणोत्सवे जनाः तानि आनन्देन खादन्ति।

अयम् उत्सवः अस्माकं जीवनस्य महत्त्वपूर्णः भागः। एषः उत्सवः मह्यम् अतीव रोचते। मकरसङ्क्रमणोत्सवस्य शुभाशयविषये इदम् एकं सुभाषितम् –

भास्करस्य यथा तेजो मकरस्थस्य वर्धते।
तथैव भवतां तेजो वर्धतामिति कामये॥

makarasaṅkramaṇotsavaḥ / makarasaṅkrāntiḥ

bhārate naike utsavāḥ santi। teṣu ekaḥ lokapriyaḥ utsavaḥ makarasaṅkramaṇotsavaḥ। eṣaḥ utsavaḥ prativarṣaṃ jānevārīmāsasya caturdaśe dināṅke bhavati। yasmin samaye sūryaḥ makararāśau praviśati, saḥ samayaḥ makarasaṅkramaṇam। uttarāyaṇakālaḥ makarasaṅkramaṇāt prārabhate। ataḥ eṣaḥ utsavaḥ atīva maṅgalamayaḥ।

eṣaḥ utsavaḥ sampūrṇe bhārate āndadadāyakaḥ। sarve janāḥ etaṃ utsavaṃ kenacana prakāreṇa ācaranti। bhāratasya bahuṣu rājyeṣu asya utsavasya ’makarasaṅkrāntiḥ’ athavā ‘makarasaṅkramaṇam’ iti nāma​। tamiḻanāḍurājye ‘poṃgala’ iti utsavasya nāma​। ‘loharī’ iti paṃjābarājye ādirājyeṣu ca utsavasya nāma​।

utsavasya dine sarve janāḥ tilaguḍaṃ prayacchanti। tadā “tilaguḍaṃ gṛhṇātu madhuraṃ ca vadantu” iti te kathayanti। tilaguḍakhādyāni snehasya mādhuryasya ca pratīkāni। śītakāle tilaguḍakhādyāni śarīrasya svāsthyāya lābhapūrṇāni। ataḥ makarasaṅkramaṇotsave janāḥ tāni ānandena khādanti।

ayam utsavaḥ asmākaṃ jīvanasya mahattvapūrṇaḥ bhāgaḥ। eṣaḥ utsavaḥ mahyam atīva rocate। makarasaṅkramaṇotsavasya śubhāśayaviṣaye idam ekaṃ subhāṣitam –

bhāskarasya yathā tejo makarasthasya vardhate।
tathaiva bhavatāṃ tejo vardhatāmiti kāmaye॥

Essay on Makar Sankranti

There are many festivals in India. One of them is the popular festival of Makara Sankranti. This festival comes on the 14th of January every year. When the Sun enters the constellation of Capricorn, that time is called as Makara Sankranti. Makara Sankranti marks the beginning of the northward movement of the Sun. That is why this festival is considered to be auspicious.

This festival brings joy to all regions of India. Everyone in India celebrates this festival in one way or another. In many states of India, the festival is called ‘Makara Sankranti’ or ‘Makara Sankramana’. In Tamil Nadu, the festival is called ‘Pongal’. In Punjab and other states, the name of the festival is ‘Lohri’.

On the day of the festival everybody gives sesame and jaggery to each other. At that time, everybody says, “Eat sesame and jaggery and speak sweetly.” Sesame and jaggery are the symbols of love and sweetness. During the cold days of winter, eating sesame and jaggery are good for one’s health. That is why people happily eat sesame and jaggery during this festival.

This festival is an important part of our lives. I like this festival very much. Following is a Subhashita about the greetings of Makara Sankranti –

Just like the Sun begins to shine brighter in the Makaraa Rashi, I hope that your life may also become brighter (become better and more prosperous).

मकर संक्रांति पर निबंध

भारत में कई त्यौहार हैं। इन्हीं में से एक है मकर संक्रांति का लोकप्रिय पर्व। यह पर्व हर साल 14 जनवरी को आता है। सूर्य जब मकर राशि में प्रवेश करता है तब वह समय मकर संक्रांति कहलाता है। मकर संक्रांति सूर्य के उत्तरायण की शुरुआत होती है। इसलिए इस पर्व को शुभ माना जाता है।

यह त्यौहार भारत के सभी राज्यों में खुशी लाता है। इस पर्व को सभी लोग किसी न किसी रूप में मनाते हैं। भारत के कई राज्यों में त्यौहार को ‘मकर संक्रांति’ या ‘मकर संक्रमण’ कहा जाता है। तमिलनाडु में, त्यौहार को ‘पोंगल’ कहा जाता है। पंजाब और अन्य राज्यों में त्यौहार का नाम ‘लोहरी’ है।

त्यौहार के दिन सभी एक दूसरे को तिल और गुड़ देते हैं। उस समय सब कहते हैं “तिल और गुड़ खाओ और मीठा बोलो।” तिल और गुड़ प्रेम और मिठास के प्रतीक हैं। सर्दी के ठंडे दिनों में तिल और गुड़ खाना सेहत के लिए अच्छा होता है। इसलिए लोग इस पर्व पर तिल और गुड़ का सेवन खुशी-खुशी करते हैं।

यह त्यौहार हमारे जीवन का अहम हिस्सा है। मुझे यह त्यौहार बहुत पसंद है। मकर संक्रांति की शुभकामनाओं के बारे में यह एक सुभाषित है –

जैसे मकर राशि में सूर्य का तेज बढ़ता है, वैसे ही मुझे आशा है कि आपका जीवन भी उज्जवल हो (बेहतर और अधिक समृद्ध हो)।

Sanskrit Essays | संस्कृत निबंध संग्रह


Other Interesting Sections

Axioms

Learn about Sanskrit Axioms which is a statement or proposition which is regarded as being established, accepted, or self-evidently true.

Sanskrit Proverbs

Proverbs

Learn about Sanskrit Proverbs which are a short, well-known saying, stating a general truth or piece of advice.

Shlokas

Learn about Shloka or shlokas in Sanskrit which consists of four padas of 8 syllables each, or of two half-verses of 16 syllables each.

guest

0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments